Công ty TNHH MTV Thuốc lá Sài Gòn (VINATABA Sài Gòn) là một doanh nghiệp Nhà nước trực thuộc Tổng Công ty Thuốc lá Việt Nam. Từ tháng 4-2014 VINATABA Sài Gòn hoạt động theo mô hình Công ty mẹ - Công ty con với 5 đơn vị thành viên hạch toán độc lập, 28 đầu mối bao gồm 02 đơn vị trực thuộc Hội đồng thành viên, 15 phòng ban nghiệp vụ, 03 phân xưởng sản xuất và 08 bộ phận phụ trợ. Là doanh nghiệp hoạt động theo mô hình Công ty mẹ - Công ty con, VINATABA Sài Gòn có những thuận lợi và khó khăn nhất định trong bối cảnh của xu thế hội nhập và phát triển ngày càng sâu rộng của nền kinh tế Việt Nam hiện nay. Nhìn lại quá trình hình thành và phát triển của VINATABA Sài Gòn nổi lên rõ nét của 6 giai đoạn, tương ứng với các thời kỳ lịch sử của đất nước. 

Ở giai đoạn đầu từ khi thành lập đến ngày 30-4-1975, được đánh dấu với những bước phát triển ấn tượng trên nhiều mặt. Trong đó, sự kết hợp của hãng thuốc lá M.I.C với một công ty đa quốc gia khi tập trung mọi nguồn lực đầu tư mạnh về tài chính, công nghệ, thị trường…, đã tạo bước phát triển nhảy vọt về sản phẩm, sự chiếm lĩnh lòng tin của khách hàng trong nhiều nhãn thuốc lá, ăn sâu vào tiềm thức của các đối tượng tiêu dùng.

Ở giai đoạn từ năm 1975 đến 1986 được đánh dấu bởi sự kiện hãng thuốc lá M.I.C chính thức trở thành Nhà máy Thuốc lá Sài Gòn (năm 1977), trực thuộc Xí nghiệp Liên hiệp Thuốc lá miền Nam. Đây là thời kỳ nền kinh tế đất nước vận hành theo cơ chế kế hoạch hóa tập trung, ngành công nghiệp được xác lập trong mối quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa. Cơ chế này đã tạo ra cơ hội để Nhà máy Thuốc lá Sài Gòn định hình một phương thức hoạt động mang bản sắc riêng từ việc tìm hướng đi để khôi phục sản xuất, nâng cao tính sáng tạo trong tập thể cán bộ, công nhân viên, xây dựng mô hình sản xuất gắn với bộ máy tổ chức thích hợp, đến nghiên cứu, thử nghiệm tính đa dạng của sản phẩm với thị trường. Nhiều cách làm hay, sáng tạo, nhiều phong trào thi đua của tập thể người lao động với những sáng kiến và phương thức hoạt động mới được đưa vào sản xuất và nhanh chóng thích ứng với điều kiện thực tế của ngành công nghiệp TPHCM và cả nước, tạo ra nét riêng mang dấu ấn của Thuốc lá Sài Gòn.  

Ở các giai đoạn từ 1986 đến 1995 và từ 1995 đến 2004, VINATABA Sài Gòn đã đối mặt với nhiều thách thức, khó khăn khi vận hành hoạt động sản xuất, kinh doanh theo cơ chế mới của đất nước vừa được hình thành theo xu thế đổi mới toàn diện, sâu sắc từ nền kinh tế tập trung, quan liêu bao cấp sang nền kinh tế thị trường định hướng CNXH. Có thể nói, các thế hệ lãnh đạo và tập thể cán bộ, công nhân lao động của các giai đoạn này đã có những bước đi thích hợp trong điều kiện vừa định hình mô hình quản lý mới khi nền kinh tế đang trong giai đoạn chuyển đổi, vừa hoạch định chiến lược phát triển sản xuất, tiêu thụ sản phẩm đáp ứng cho thị trường ngày một đòi hỏi cao. Hàng loạt giải pháp đi vào đầu tư chiều sâu để đổi mới và hiện đại hóa máy móc thiết bị lạc hậu, đa dạng hóa và chuyển dịch cơ cấu sản phẩm, gu thuốc, mẫu mã, giá cả và mở rộng thị trường nội địa, tăng cường xuất khẩu được chú trọng. Chỉ một thời gian ngắn, hiệu quả của các giải pháp trên đã được thấy rõ qua hàng loạt chỉ tiêu quan trọng về sản xuất, tiêu thụ sản phẩm, xuất khẩu đều vượt gấp nhiều lần so với những năm trước đó. Qua đó, giúp cho VINATABA Sài Gòn có đủ điều kiện và nguồn lực để đề ra mục tiêu chiến lược tham gia vào thị trường hội nhập quốc tế sâu rộng với các nước trong khu vực và thế giới. Cùng với nó là một loạt chiến lược về xây dựng thương hiệu Thuốc lá Sài Gòn; đổi mới và áp dụng hệ thống quản lý trên các mặt về quy trình, tổ chức sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm theo các tiêu chuẩn quốc tế… được đưa ra trong giai đoạn này, đã tạo đà cho bước phát triển vượt bậc trên nhiều lĩnh vực trong các giai đoạn tiếp theo.

Ở giai đoạn từ năm 2004 đến 2009, VINATABA Sài Gòn thực hiện song song hai mục tiêu chiến lược mang tính quyết định đến sự sống còn của doanh nghiệp trong xu thế hội nhập của thị trường cạnh tranh trong và ngoài nước ngày càng quyết liệt. Trong đó, mục tiêu sắp xếp tổ chức bộ máy với việc thực hiện chủ trương của Bộ Công nghiệp (nay là Bộ Công thương) sáp nhập Nhà máy Thuốc lá Vĩnh Hội, gắn với đầu tư trang thiết bị công nghệ hiện đại và xây dựng, di dời cơ sở sản xuất được VINATABA Sài Gòn đặt lên hàng đầu. Cùng với đó là thực hiện chiến lược mục tiêu đa dạng hóa sản phẩm, củng cố thế mạnh thương hiệu của một số mặt hàng đã chiếm lĩnh được thị trường và mở rộng xuất khẩu ra các nước trong khu vực và thế giới. 

Bước phát triển bền vững từ năm 2009 đến nay, để vượt qua sự cạnh tranh khốc liệt ở trong và ngoài nước, ngay từ năm 2009, Công ty đã chủ động đề ra hàng loạt giải pháp: đầu tư mở rộng và đổi mới phương thức kinh doanh cho phù hợp với đặc điểm của từng thị trường, mở rộng và quản lý chặt các kênh phân phối, đồng thời chú trọng đến chuyển đổi cơ cấu phát triển sản phẩm trung cao cấp với giá cả phù hợp để cạnh tranh với các nhãn thuốc lá nhập lậu.

Thị trường nước ngoài cũng phát triển bền vững với việc giới thiệu được hàng loạt nhãn thuốc lá điếu vào thị trường các nước Tây Phi, Đông Nam Á, Trung Nam Mỹ…với sản lượng không ngừng tăng, bình quân mỗi năm tăng hơn 33%. Kim ngạch xuất khẩu từ năm 2009 đến 2014 đạt mức tăng trưởng hơn 54%, trở thành đơn vị dẫn đầu của Tổng Công ty có sản lượng và giá trị xuất khẩu cao nhất trong nhiều năm qua.

Năm 2012, Công ty đã hoàn thành công tác di dời về Khu công nghiệp Vĩnh Lộc vừa bảo đảm yêu cầu về an toàn, tiến độ di dời mà không để gián đoạn hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Theo Đề án Tái cơ cấu của Tổng công ty, từ năm 2014 đến tháng 01/2016 Công ty Thuốc lá Sài Gòn đã chuyển Công ty Thuốc lá An Giang, Công ty Thuốc lá Đồng Tháp, Công ty Thuốc lá Cửu Long, Công ty Thuốc lá Bến Tre và Thuốc lá Long An về làm công ty con của Công ty. Tất cả các công ty thuốc lá Miền Tây sẽ hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con, đề án tái cơ cấu này tạo nhiều điều kiện thuận lợi cho Công ty Thuốc lá Sài Gòn trong việc mở rộng thị trường trong và ngoài nước.

Với tinh thần quyết liệt bám sát các mục tiêu đã đề ra và thường xuyên đánh giá tính hiệu quả của các giải pháp nâng cao chất lượng quản trị doanh nghiệp từ khâu đầu đến khâu cuối của quá trình sản xuất, các thế hệ lãnh đạo và đội ngũ cán bộ, nhân viên, những người thợ của VINATABA Sài Gòn luôn đoàn kết, gắn bó, phấn đấu bằng tinh thần cao nhất để đưa Công ty đạt được những kết quả ấn tượng trên tất cả các mặt. Trong đó, các chỉ tiêu về doanh thu, sản lượng, nộp ngân sách Nhà nước…, năm sau đều cao hơn năm trước và là đơn vị chủ lực trong hoạt động sản xuất, kinh doanh của Tổng Công ty Thuốc lá Việt Nam. Sản xuất phát triển, lợi nhuận doanh nghiệp không ngừng tăng, đã tạo điều kiện cho VINATABA Sài Gòn có điều kiện đầu tư trang thiết bị máy móc, công nghệ mới, mở rộng sản xuất và chăm lo, cải thiện đời sống vật chất, tinh thần cho người lao động. Hướng đi và cách làm này được duy trì trong nhiều năm, tạo nên một môi trường truyền thống mang bản sắc “Văn hóa VINATABA Sài Gòn”, góp thêm cho động lực và sức mạnh to lớn để vượt qua những khó khăn, thách thức luôn đặt ra trong quá trình hội nhập và phát triển của doanh nghiệp.